Bedrijfsassociaties, beroepsorganisaties, vakbonden en ngo’s: al deze belangengroepen proberen de politieke besluitvorming in ons land te beïnvloeden en de belangen van hun achterban te vrijwaren. Hoewel in een democratie het beleid vooral een reflectie zou moeten zijn van de wensen en bezorgheden van burgers, kunnen belangengroepen de democratische besluitvorming verstoren. Met mijn onderzoek nuanceer ik dit negatieve imago van lobbywerk.
Belangengroepen, vloek of zegen voor democratische besluitvorming?
De betrokkenheid van belangengroepen bij de politieke besluitvorming roept veel controverse op. Enerzijds heerst er het beeld dat lobbywerk het beleid wegvoert van de beleidsvoorkeuren van de burger. De lobbyschandalen die de krantenkoppen halen versterken deze bezorgdheid. Anderzijds kunnen belangengroepen net een spreekbuis zijn voor de bezorgdheden van het grote publieke en beleidsmakers onder druk zetten.
In mijn doctoraatsonderzoek analyseerde ik wanneer en hoe Belgische belangengroepen de relatie tussen burger en beleid versterken of juist verzwakken. In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, stel ik vast dat bedrijfsassociaties en beroepsorganisaties frequent standpunten verdedigen die aansluiten bij de beleidsvoorkeuren van het grote publiek. Gemiddeld genomen zijn deze organisaties hun standpunten in lijn met bijna 50% van de publieke opinie. Hoewel bedrijfsassociaties en beroepsorganisaties vaak een veel nauwere achterban vertegenwoordigen dan vakbonden of ngo’s, is hun lobbywerk dus niet noodzakelijk een vloek voor de democratische besluitvorming.
Toch toont mijn onderzoek aan dat burgers en beleidsmakers waakzaam moeten blijven. Belangengroepen zijn vooral een succesvolle spreekbuis voor het grote publiek als beleidskwesties veel media-aandacht krijgen, er veel organisaties lobbyen en politiek conflict hoog oploopt. Wanneer het politieke debat echter buiten de publieke schijnwerpers wordt gevoerd, hebben belangengroepen veel meer kansen om het beleid naar hun hand te zetten.
Transparantie en lobbyregulering nu!
Met deze onderzoeksresultaten wil ik Belgische beleidsmakers aanzetten om meer transparantie te verschaffen over de belangengroepen die worden gehoord door de politiek en de huidige minimale lobbyreguleringen stevig uit te breiden. Hoewel het negatieve imago van lobbywerk in vele gevallen onterecht is, kan het vertrouwen van de burger in de politiek er enkel op voorruit gaan wanneer we ook duidelijk zicht krijgen op welke belangengroepen het beleid beïnvloeden.
Deze bijdrage is mijn inzending voor de 2021 Press>Speak schrijfwedstrijd van de Universiteit Antwerpen. Voor meer informatie, klik hier.
Evelien Willems 